तीन संदर्भ

सप्टेंबरचे दिवस. कुळाचाराचे, उपासा-मोदकांचे. आणि शिवाय बुचाच्या फुलांचे. माझ्या अंगणात दोन बुचाची झाडे आहेत. पावसाचा भर ओसरल्यावर थंडीची किनार असलेली हवा पडते. आसमंतात सुगीचा सुगावा लागायला सुरवात होते. खरंतर शब्दात नाही सांगत येणार तो हवेचा तरतरीतपणा - crispness. अश्यावेळी माझी नजर बुचाच्या झाडांकडे असते. अरे, यांना अजुन कशी जाग आली नाही? इतर वर्षभर 'उंच झाडे' अश्या सामान्य कुळातले बुचबाबा या दिवसात संगीत होतात. एके दिवशी अचानक एखाद्या फांदीवर पांढ-या लांब कळ्यांचं झुम्बर दिसु लागतं आणि पाहता पाहता एवढी थोरली झाडं अलवार भासु लागतात.
बहुतेक वेळा कोप-यावरचा बुचोबा पहिला नंबर लावतो आणि लॉ कॉलेज रोड वरचा बुच समुदाय पिछाडी सांभाळतो. रात्री त्या रस्त्याने परतताना परिमळ तुम्हाला कवेत घेतो. सहज नजर वर जाते. वरचे वृक्ष मजेत डोलतात, आम्ही पण आहोत म्हटलं! घरातही तो सुगंध हलका पसरतो. मला 'जाणिवश्रीमंत' करतो.
गेल्या वर्षभरात या झाडाशी साहित्यिक आप्तसंबंध जुळला. विद्द्युलेखा अकलुजकरांचं भाषावेध हे शब्द व्याकरण भाषा याबद्दल लिहिलेल्या स्फुटांचं एक छान पुस्तक आहे. त्यात त्यांनी इंदिरांच्या गर्भरेशिममधिल एका कवितेतल्या बुचाच्या फुलाच्या उल्लेखाचा संदर्भ दिला (आहे की नाही संदर्भाचा संदर्भ! pointer to pointer) नंतर विद्द्युतना सुनिता देशपांडेंनी बुचाचे आणखी एक नाव सांगितले 'गगनजाई'. इंदिराबाईंनीही पुढ्च्या अवृत्तीत आपल्या कवितेत बदल केला. परत एकदा शांता शेळके यांच्या पुस्तकात या फुलांचा उल्लेख आला. त्यांनी नाव सांगितले गगनमोगरा. असा हा तीन संदर्भांनी अधोरेखित झालेला गंधवृक्ष या वर्षी आधिक सुगंधित भासतो आहे.

हे लिखाण करुन संध्याकाळच्या स्वैपाकाला लागले. भरुन आलेले आभाळ कोसळु लागले होते. तेवढ्यात लेक घरी आली. चिंब भिजलेली. तिला ओरडायला मी श्वास घेतला तेव्हढ्यात तिने पाठीमागचा हात पुढे केला. हातात तिने वेचलेल्या बुचाच्या फुलांचा गुच्छ! 'तुला आवडतात ना? म्हणुन आणायला गेले होते!' ...

and ladies and gentlemen, my cup runneth over.

Comments

Abhijit Bathe said…
'जाणिवश्रीमंत' - sahee!
9:30 PM
Anonymous said…
Manjiri,
Buchachya phulanchi athvan karoon dilyabaddal dhanyavaad. I love them too .. ithe Seattle madhe buchache zaad lavta yeil ka ha shodh maza chalu hota. I found that it is also know as the Cork Tree, Millengtonia Hortensis, and it is a native of Myanmar .. ajoon climate compatability research chalu aahe.
Btw, Blog sahi aahe, loved it!
5:12 AM
Nandan said…
Chhaan. जाणिवश्रीमंत vishesh aavaDale.
8:24 AM
Anonymous said…
तरल व सुंदर...
4:32 PM
Gayatri said…
ट्यूलिपचा 'घरव्याकुळ' आणि तुझा 'जाणीवश्रीमंत'.भावसमृद्ध शब्द! Let thy chalice flow over forever :)
7:24 PM
Manjiri said…
अभिजित, स्मिता, नंदन, मुकुल, गायत्री,
धन्यवाद!
स्मिता, मला वाटतं बुचाचं झाड ह cork tree चा सरळ अनुवाद आहे.

गायत्री, Amen to your words!
1:29 PM
Vishal K said…
छान आहे लेख. मनापासून आवडला.
11:10 AM
Anonymous said…
Hi Manjiri,

This was amazing..after long time I read some lucid Marathi writing.

Keep it up!!

Ha blog kharach sahi ahe..
12:44 AM
Manjiri said…
नीरज, विशाल,
धन्यवाद!

रणजीत,
अभिनंदन! येणा-या नंदिनीबद्द्ल (या शब्दाचा अर्थ आनंद देणारी आणि मुलगी असा दोन्ही आहे. किती चपखल नाही?) आणि नविन मराठी लेखनासाठीही!
4:10 PM
सुशील गायकवाड said…
mast ch!

oghawata likhan ahe..chan asha dhundit lihilya sarkha watata..punyat khup sarya aathwani dadalya ahet mazya..aaj halkech tya war aalya..tya baddal dhanywad..
8:48 PM
Post a Comment

Popular posts from this blog

पुस्तकांच्या आठवणी

रात्रंदिन वाचनाचा ध्यास असण्याच्या आणि तेवढा वेळ असण्याच्या काळात, मिळेल तिथुन, आणि मिळेल तशी पुस्तके वाचुन काढली. त्या वाचनवेडात पार बुडुन गेले ते आता बाहेर यायचं काही लक्षण नाही. या प्रवासात पुस्तके ही साथीदार होती. आमच्या घरात कुठलेही कपाट उघडले की दृष्टीस पडायचे ते पुस्तकांचे मनोरे. अशा सगळ्या साहित्यसहवासात, काही पुस्तकांनी माझ्या मनात आपले स्थान बनवले. ध्यानात घ्या या आठवणी 'पुस्तक' या वस्तुच्या आहेत. त्यातल्या साहित्याचा त्यात भाग आहेच पण ती पुस्तके, केवळ वस्तु म्हणुनही मला भावली, लक्षात राहिली. तर वाचनावर मनापासुन प्रेम असलं तरी वाचनाचा एक प्रकार तसा नावडताच. तो म्हणजे पाठ्यपुस्तकं. त्यांच्यावर प्रेम करणं अवघडच! आवडती पुस्तकं सुद्धा 'रॅपिड रीडींग' ला आली तर 'संदर्भासहित स्पष्ट'पणे नावडती होतात! एवढं असुन एक पुस्तक मला खुप आवडलं होतं. मला तिसरीत असलेलं इतिहासाचं पुस्तक. मला आठवतं त्याप्रमाणे त्या पुस्तकाचं नाव 'थोरांची चरित्रे' असं होतं (चु.भु. द्या. घ्या.) मोठं सुरेख पुस्तक होतं ते! मस्टर रंगाच्या मॅट मुखपृष्टावर, स्वातंत्र लढ्यातील नेत्यांची प
Read more

हाक

'व्यवस्थापकीय' पदवी मिळवुन व्यावसायिक जगात वावरणा-यांची एक जमात असते. म्हणजे 'एम बी ए' माणसं हो! ते एक विशिष्ठ परिभाषा वापरतात आणि ती सतत बदलतात. काही दिवसापुर्वी 'Facilitatorअसेल तर आता तो 'Enabler' झालेला असतो. तर अश्या मंडळींची तुमच्याशी बोलण्याची ढब असते. प्रत्येक वाक्यच्या सुरवातीला ते तुम्हाला संबोधतात. 'मंजिरी Let us first aim for the low lying fruit मंजिरी,and then we can see what is the common synergy मंजिरी' जणु काही संभाषणात इतक्यांदा हाक मारली नाही तर तो किंवा मी माझं नाव विसरुन जाउ अशी त्याला भिती वाटत असावी! ही हाक, संबोधन मोठी मजेशीर गोष्ट आहे. कोणी, कोणत्या नावाने किंवा नाव न घेता हाक मारली अश्या गोष्टी काय काय सुचवुन जातात नाही? मग ते `अहो! ऐकलं का?' असो, नटसम्राटांचं `सरकार' असो की नातीनं आजोबांना बोलावलेलं `ए विनायक आबा' असो. प्रत्येकाची वेगळी खुमारी. तशी बाळाची पहिली ट्यॅंह्यॅं - ही सुद्धा हाकच नाही का, 'अरे कोणी आहे का इकडे?' पासुन 'मला भुक लागलीय आणि तुम्ही लक्ष पण देत नाही!' सगळी बाळं आपल्या आईला आपल
Read more

वर्गीकरण

जगात दोन प्रकारची माणसे असतात, एक, ज्यांना सतत थंडी वाजते आणि दुस-या ज्या बर्फ़ात स्लीवलेस ब्लाउज घालुन विहरतात! जगात दोन प्रकारची माणसे असतात, एक ज्यांना पु.ल. आवडतात, आणि दुसरे ज्यांना वाचता येत नाही! जगात दोन प्रकारची माणसे असतात, एक ज्यांना नाचता येतं आणि दुसरे जे विसर्जन- वरातीच्या पुढे हात वर करुन अंगविक्षेप करतात! जगात तीन प्रकारची पण माणसे असतात, एक ज्यांना मोजता येतं आणि दुसरे ज्यांना मोजता येत नाही! जगात दोन प्रकारची माणसे असतात, एक जी 'बोअर' करतात, आणि दुसरी जी 'बोअर' होतात! तुम्ही?
Read more